Niedoczynność tarczycy
Niedoczynność tarczycy jest chorobą, z konsekwencjami której zmaga się około jednego procenta mężczyzn i nawet siedem procent kobiet, a choć początkowo nie sprawia ona wrażenia schorzenia groźnego, w pewnym momencie może okazać się naprawdę poważnym zagrożeniem dla zdrowia fizycznego i kondycji psychicznej pacjenta. I choć zaczęto o niej mówić i pisać już w drugiej połowie dziewiętnastego wieku, dla wielu osób niedoczynność tarczycy nadal pozostaje chorobą nieznaną.
Definicja niedoczynności tarczycy
Najbardziej podstawowa definicja niedoczynności tarczycy określa ją jako schorzenie pojawiające się wówczas, gdy ilość hormonów produkowanych przez tarczycę jest zbyt mała, a tym samym nie pokrywa zapotrzebowania zgłaszanego przez organizm. Najbardziej klasyczny podział dotyczy pierwotnej i wtórnej niedoczynności tarczycy, tak w jednym, jak i w drugim przypadku kobiety zmagają się przy tym z omawianym tu schorzeniem blisko pięć razy częściej niż mężczyźni.
Z pierwotną niedoczynnością tarczycy mamy do czynienia wówczas, gdy uszkodzeniu ulega gruczoł tarczycy. Ma to miejsce między innymi w konsekwencji: zapalenia tarczycy, napromieniowania gruczołu, nadmiernego spożywania jodków, przedawkowania leków przeciwtarczycowych (w tym przypadku mówimy o zjawisku w pełni odwracalnym) oraz wrodzonej niedoczynności tarczycy. Wtórna niedoczynność tarczycy występuje znacznie rzadziej i zazwyczaj bywa skutkiem ubocznym niedoczynności przysadki produkującej zbyt małe ilości hormonu TSH. W tym wypadku leczenie możliwe jest przede wszystkim wówczas, gdy wyjaśni się przyczyny problemów z przysadką i podejmie się działania mające na celu ich przezwyciężenie. Niezwykle rzadko pojawia się również trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy. W tym przypadku odpowiedzialne są za nią niedobory TRH, te zaś zazwyczaj są wywołane przez guzy okolicy podwzgórza.
Na szczególną uwagę zasługuje wrodzona niedoczynność tarczycy będąca zazwyczaj konsekwencją niedorozwoju tego gruczołu albo jego niewłaściwego ułożenia. W tym przypadku jedynym rozwiązaniem zapobiegającym ciężkiemu niedorozwojowi umysłowemu, a także zaburzeniom wzrostu jest natychmiastowe podjęcie leczenia (najlepiej w pierwszych dwóch tygodniach życia dziecka).
Objawy niedoczynności tarczycy
Niedoczynność tarczycy ma wpływ na przemianę materii spowalniając ją, pierwsze niepokojące objawy zauważane przez pacjenta związane są więc ze zmianą jego wyglądu. Przyrost masy ciała idzie w parze z osłabieniem organizmu i częstymi zaparciami, osobom zmagającym się z niedoczynnością tarczycy nieobce jest przy tym również fizyczne osłabienie. Kolejna grupa objawów dotyczy kondycji umysłowej, wielu pacjentów skarży się bowiem na problemy z koncentracją i zapamiętywaniem. W przypadku kobiet niedoczynność tarczycy ma również wpływ na zaburzenia miesiączkowania (szczególnie częste jest skrócenie cyklu) oraz trudności z zajściem w ciążę.
Mówiąc o objawach niedoczynności tarczycy nie można zapominać o tym, że stan ten oddziałuje na wiele układów. Oznacza to, że same objawy często nie są identyczne u kilku pacjentów. Podczas gdy u jednych najbardziej zmieniają się powłoki skórne, w przypadku innych charakterystyczny jest negatywny wpływ niedoczynności tarczycy na układ krwionośny, oddechowy, pokarmowy albo nerwowo-mięśniowy. W każdym przypadku skuteczne leczenie opiera się więc na nieco innych zasadach.
Rozpoznanie niedoczynności tarczycy
Pacjentowi, który zgłasza się do lekarza z objawami mogącymi sugerować niedoczynność tarczycy zazwyczaj zleca się badanie krwi, sygnałem świadczącym o tym, że gruczoł tarczycy nie pracuje prawidłowo jest zaś zmniejszone stężenie tyroksyny, a zwiększonego tyreotropiny w surowicy krwi. Kolejne badania laboratoryjne mogą pomóc w określeniu poziomu hormonów TSH i T4, a także występowanie przeciwciał przeciwtarczycowych. W celu ustalenia najlepszego sposobu leczenia często zalecane jest również badanie zdolności gruczołu tarczycy do wychwytywania jodu.
Leczenie niedoczynności tarczycy
W przypadku pacjentów z niedoczynnością tarczycy zalecane jest przede wszystkim leczenie farmakologiczne polegające na podawaniu im systematycznie zwiększanych dawek soli sodowej lewoskrętnej tyroksyny. Samo leczenie charakteryzuje się długim czasem trwania (u wielu pacjentów jest prowadzone przez całe życie), charakterystyczne jest przy tym dla niego i to, że pacjent musi nieustannie znajdować się pod kontrola specjalisty odpowiadającego za dawki leku. Ze względu na negatywny wpływ środków stosowanych w trakcie leczenia niedoczynności tarczycy na mięsień sercowy wielu pacjentom proponowane jest tak zwane leczenie skojarzeniowe, w czasie którego leki likwidujące niedoczynność tarczycy występują w połączeniu ze środkami łagodzącymi ich negatywny wpływ na pracę serca.
Rokowania w niedoczynności tarczycy
Lekarze przypominają swoim pacjentom o tym, że niedoczynność tarczycy nie musi być wcale schorzeniem wpływającym w znaczący sposób na jakość ich życia. Zwracają jednak uwagę na to, że choroba powinna być wykryta jak najszybciej, a leczenie kontynuowane we współpracy ze specjalistą nawet, jeżeli miałoby trwać nawet przez wiele lat. Zaniedbania w tym zakresie mogą przyczynić się do znacznego pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta, najpoważniejszym skutkiem ubocznym niedoczynności tarczycy jest zaś śpiączka hipometaboliczna. Obecnie przypadłość ta zdarza się już niezwykle rzadko dotycząc jedynie niewielkiego grona starszych kobiet. Nie wolno jej jednak lekceważyć mając na uwadze to, że nieleczona lub powiązana z innymi chorobami (w tym przede wszystkim ze schorzeniami układu krążenia) może prowadzić nawet do śmierci chorego. Leczenie śpiączki hipometabolicznej odbywa się w warunkach szpitalnych, na oddziale intensywnej terapii.
Komentarze
Podziel się z nami swoją wiedzą! Jeśli masz doświadczenie w tym temacie, napisz kilka słów komentarza. Bardzo dziękujemy!