Kalendarz badań dla kobiet w ciąży
Po wizycie u ginekologa potwierdzającej ciążę przyszła mama powinna przejść jeszcze szereg innych badań. Które z nich są obligatoryjne, a które nieobowiązkowe? Kiedy i jak często należy wykonać poszczególne badania?
Ciąża to dla kobiety okres, w którym powinna wykonać więcej badań lekarskich niż zwykle. Oto harmonogram obowiązkowych oraz zalecanych badań, którym poddać się powinna przyszła mama, a także badań dodatkowych, przeprowadzanych w uzasadnionych przypadkach. Badania obowiązkowe są bezpłatne, gwarantowane przez NFZ. Badania specjalistyczne, takie jak wykrycie obecności wirusa HPV czy badania prenatalne, są odpłatne.
Badania do 10. tygodnia ciąży
W pierwszych tygodniach ciąży, oprócz badania ogólnego i ginekologicznego, przyszła mama zostanie skierowana na szereg badań profilaktycznych oraz obowiązkowych badań diagnostycznych. Należą do nich: cytologia, badanie piersi, badanie określające grupę krwi oraz Rh, pośredni odczyn Coombsa, niezależnie od tego czy badana posiada antygen anty D ( RH dodatni) czy nie ( Rh ujemny) test ten wykrywa przeciwciała odpornościowe, mogące być przyczyną choroby hemolitycznej niezwiązanej z układem Rh , morfologia, pomiar ciśnienia tętniczego, określenie masy ciała, badanie ogólne moczu, badanie poziomu cukru we krwi na czczo oraz VDRL (badanie serologiczne w kierunku kiły). Oprócz tego przeprowadza się też konsultacje: internistyczną oraz stomatologiczną. Do badań zalecanych należą ponadto badanie na obecność wirusa HIV ( podjęcie leczenie u kobiet w ciąży w przypadku nosicielstwa HIV może zapobiec przeniesieniu zakażenia na płód) , badanie poziomu przeciwciał przeciwko toksoplazmozie, przeciwciał przeciwko wirusowi różyczki, przeciwciał przeciwko wirusowi HCV oraz badanie na obecność antygenu HBs (obecność tego antygenu świadczy o nosicielstwie wirusa HBV).
Morfologię krwi i badanie moczu trzeba powtarzać w każdym trymestrze ciąży.
11.-14. tydzień ciąży
Przeprowadza się badanie ogólne, badanie ginekologiczne,pomiar ciśnienia krwi, określenie masy ciała oraz obowiązkowe badanie USG i zalecana jest ponownie badanie moczu.
Lekarz ginekolog już podczas wcześniejszej wizyty powinien poinformować przyszłą mamę o możliwości wykonania badań prenatalnych w kierunku wykrycia ewentualnych wad rozwojowych płodu. Badania takie nie należą do diagnostyki obowiązkowej, ale są zalecane. USG płodu z oceną markerów wad genetycznych: NT (ocena przezierności karkowej), NB (ocena kości nosowej), przepływu w zastawce trójdzielnej oraz test podwójny z krwi matki( PAPP-A + bHCG). Badania te należą do grupy nieinwazyjnych badań prenatalnych. Na podstawie tych badań określane jest ryzyko zespołu wad genetycznych u płodu. Podwyższone ryzyko jest wskazaniem do dalszych badań inwazyjnych (biopsja kosmówki lub amniopuncja) lub nieinwazyjnego testu badania wolnego DNA płodu z krwi matki (NIFTY lub Harmony). Takie badania prenatalne powinny być wykonane przez lekarzy posiadajacych certfikaty FMF (fetal medicine fundation) . Badania prenatalne są objęte Programem Badań Prenatalnych NFZ dla kobiet po 35 r.ż., z nieprawidłowymi wynikami USG lub testu podwójnego oraz obciążonym wywiadem genetycznym.
15.-20. tydzień ciąży
Oprócz badania ogólnego, ginekologicznego, kontroli masy ciała i ciśnienia tętniczego, badania krwi oraz moczu w tym czasie przyszła mama powinna wykonać ponownie badanie na obecność przeciwciał anty Rh.
21.-26. tydzień ciąży
Oprócz standardowych badań profilaktycznych i diagnostycznych pacjentki wykonywanych podczas każdej wizyty w tym czasie po raz pierwszy lekarz dokonuje oceny czynności serca płodu. Przyszła mama powinna również wykonać doustny test tolerancji glukozy OGTT pomiędzy 24-28tygodniem ciąży oraz ponowić badanie w kierunku toksoplazmozy, jeżeli wynik poprzedniego badania był ujemny. Pomiędzy 18-22tygodniem ciąży obowiązkowo wykonuje się badanie USG plodu.
Zalecane jet również USG płodu między 18-22 tyg. ciąży oceniające anatomię płodu wykonane przez lekarza posiadajcego certyfikat FMF. Na tym etapie ciązy można wykluczyc 90% wad u płodu.
27.-32. tydzień ciąży
W tym czasie pacjentka przechodzi standardowy zestaw badań, a także badanie na obecność przeciwciał odpornościowych, lekarz również może zaproponować podanie immunoglobuliny anty-D kobietom RH ujemnym, bez przeciwciał anty D. Obowiązkowo wykonuje się badanie USG pomiędzy 28-32tygodniem ciąży
33.-37. tydzień ciąży
W tym czasie do standardowego zestawu badań dochodzą także badanie położnicze, ocena wymiarów miednicy, ocena ruchliwości płodu oraz badanie piersi. Obowiązkowe są ponownie badanie moczu oraz morfologia, a w grupie kobiet ze zwiększonym ryzykiem populacyjnymy lub indywidualnym ryzykiem zakażenia warto ponowić badania: VDRL, HIV, HCV
zaleca się ponadto posiew w kierunku paciorkowców hemolizujących.
38.-39. tydzień ciąży i później
W tym czasie przyszła mama powinna powtórzyć morfologię i badanie ogólne moczu, a po 40. tygodniu może poddać się badaniu USG oceniającemu masę płodu oraz badaniu kardiotokograficznemu (KTG) monitorującemu akcję serca płodu wraz z jednoczasowym zapisem czynności skurczowej mięśnia macicy.
Badania prenatalne i postnatalne
Celem badań prenatalnych jest wczesne wykrycie chorób genetycznych i wad wrodzonych płodu takich jak wady cewy nerwowej, zespół Downa i inne nieprawidłowości chromosomów. Warto, aby każda przyszła mama wykonała wymienione wcześniej badania prenatalne nieinwazyjne (m.in. USG, test podwójny). Badania inwazyjne są natomiast zalecane kobietom z grupy wysokiego ryzyka obliczonego na podstawie badania prenatalnego między 11-13+6 tyg. ciąży, nieprawidłowego USG, nieprawidłowego testu Harmony lub NIFTY lub obciążonego wywiadu genetycznego. Są to badania dobrowolne i refundowane przez NFZ, jeśli spełniają kryteria programu badan prenatalnych
Do inwazyjnych badań prenatalnych należy m.in. amniopunkcja, czyli badanie wód płodowych. Polega ona na nakłuciu igłą jamy owodni i badaniu genetycznym znajdujących się w pobranym płynie komórek płodu. Badanie to pozwala na wykrycie np. zespołu Downa, oraz chorób dziedzicznych takich jak mukowiscydoza, rdzeniowy zanik mięśni(SMA), dystrofia mięśniowa Duchen’a lub hemofilia.
Innym badaniem jest biopsja kosmówki polegająca na pobraniu kosmków z łożyska. Dzięki temu badaniu mamy szansę wykryć. różne choroby genetyczne takie jak mukowiscydoza, rdzeniowy zanik mięśni czy hemofilię.
Kordocenteza jest natomiast badaniem polegającym na analizie krwi pępowinowej w celu wykrycia niektórych chorób płodu.
Badania postnatalne dotyczą natomiast chorób, które uwidaczniają się po narodzinach. Mogą to być: badanie kariotypu (w przypadku m.in. podejrzenia nieprawidłowości chromosomów u dziecka, np. zespołu Downa czy zespołu Turnera), diagnostyka chorób metabolicznych i neurologicznych uwarunkowanych genetycznie, zdiagnozowanie chorób monogenowych (takich jak mukowiscydoza) czy oznaczenie mutacji w genie BRCA1 i BRCA2 odpowiedzialnych za dziedzicznego raka piersi i jajnika ( badanie wykonuje się u osób pełnoletnich po 18 r.ż).
Więcej informacji na temat badań przyszłej mamy i jej maleństwa można znaleźć na stronie godulahope.pl.
Komentarze
Podziel się z nami swoją wiedzą! Jeśli masz doświadczenie w tym temacie, napisz kilka słów komentarza. Bardzo dziękujemy!