Spirometria - jakie schorzenia można wykryć dzięki badaniu?
Spirometria to czynnościowe badanie układu oddechowego, niezwykle pomocne w diagnostyce i monitorowaniu leczenia wielu chorób. Z uwagi na fakt, że podczas badania mierzonych jest mnóstwo różnych parametrów, łatwo można się pogubić, czytając otrzymany po badaniu wynik, tym bardziej, że widnieje na nim bardzo dużo skrótów. Jakie zatem rozszyfrować wartości spirometrii i jakie schorzenia można wykryć wykonując to badanie?
Co mierzy się podczas spirometrii?
W dużym skrócie, w badaniu spirometrycznym mierzy się objętości i pojemności płuc oraz przepływy powietrza w drogach oddechowych.
Objętościami w płucach określamy cztery wielkości:
- objętość oddechową (TV), czyli ilość powietrza jaka jest wdychana i wydychana przez nas podczas spokojnego oddychania,
- zapasową objętość wydechową (ERV), czyli to, co możemy dodatkowo wydmuchać, jeśli nasilimy nasz wydech,
- zapasową objętość wdechową (IRV), a więc to powietrze, które dodatkowo możemy zaaspirować przy maksymalnie głębokim wdechu,
- objętość zalegającą (RV), czyli tą część powietrza, która nadal pozostanie w płucach po wykonaniu maksymalnego wydechu.
Pojemności płuc to natomiast wielkości, które powstają przez zsumowanie objętości. Skrótem IC oznacza się pojemność wdechową, która jest sumą TV+IRV. Pojemność życiowa (VC) to maksymalna wielkość powietrza, które możemy wymieniać z otoczeniem, a więc suma TV+IRV+ERV. Gdyby do pojemności życiowej dodać objętość zalegającą (RV), otrzymalibyśmy całkowitą pojemność płuc (TLC). Nie da się jednak w badaniu spirometrycznym określić wielkości RV, zatem nie jest też możliwe określenie TLC. Aby zmierzyć całkowitą pojemność płuc wykonuje się inne badania, zazwyczaj pletyzmografię.
Inne ważne wielkości określane podczas spirometrii to: szczytowy przepływ wydechowy (PEF) oraz natężona objętość pierwszosekundowa (FEV1), zwykle wyrażana jako % pojemności życiowej (FEV1%VC) – inaczej wskaźnik Tiffaneau. FEV1 oznacza ilość powietrza, którą potrafimy wydmuchać w ciągu pierwszej sekundy, po włożeniu w tę czynność maksymalnego wysiłku.
Kto powinien wykonać badanie spirometryczne?
Istnieje szereg wskazań do wykonania spirometrii. Z pewnością powinny je przeprowadzić wszystkie osoby z objawami chorobowymi z układu oddechowego, a ponadto w ramach badania przesiewowego także palacze tytoniu i osoby narażone na różne czynniki toksyczne z tytułu wykonywanej pracy. U osób z już zdiagnozowaną chorobą układu oddechowego, często spirometrię wykonuje się, aby monitorować przebieg choroby, czy skuteczność stosowanego leczenia. Niekiedy badanie to, szczególnie u osób z astmą oskrzelową, jest wymagane podczas wizyty u lekarza anestezjologa, w celu oceny bezpieczeństwa znieczulenia do zabiegu. Rzadziej spirometrię wykonuje się u pacjentów przyjmujących leki, mogące negatywnie wpływać na układ oddechowy, u chorych po przeszczepie narządów, a także w ramach orzekania np. o chorobie zawodowej.
Jakie choroby pomaga wykryć badanie spirometryczne?
Choroby układu oddechowego często dzieli się na dwie duże grupy: choroby obturacyjne i restrykcyjne. Obturacja dróg oddechowych, a więc ich zwężenie, leży u podłoża dwóch ważnych chorób: astmy oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), dla których wynik badania spirometrycznego niesie dużą wartość pomocniczą w postawieniu rozpoznania. Oczywiście pełna diagnostyka powyższych chorób i kryteria rozpoznania są szersze, jednak wykrycie cech obturacji dróg oddechowych, nieodwracalnej w spirometrycznej próbie rozkurczowej, będzie sugerować POChP, zaś obecność obturacji, która pozytywnie reaguje na podanie leków rozkurczających oskrzela (spirometryczna próba rozkurczowa) oraz stwierdzenie nadreaktywności oskrzeli w spirometrycznej próbie prowokacyjnej, silnie będzie przemawiać za rozpoznaniem astmy oskrzelowej. Trzeba przy tym jednak pamiętać, że w astmie oskrzelowej występują różne okresy choroby i w czasie bezobjawowym, wynik spirometrii może być prawidłowy, co wcale nie świadczy o braku choroby.
Choroby restrykcyjne z kolei, w których dochodzi do zmniejszenia pojemności życiowej płuc (VC), nie mogą być jednoznacznie zdiagnozowane w badaniu spirometrycznym, ale dzięki temu badaniu, może zostać wysunięte ich podejrzenie, dzięki czemu pacjent zostanie skierowany na inne badania. Do najczęstszych chorób restrykcyjnych zalicza się: śródmiąższowe choroby płuc, zwłóknienia, pylice, sarkoidozę, czy rozsiew nowotworowy.
Jeśli tylko odczuwamy jakiekolwiek objawy ze strony układu oddechowego, a także jeśli jesteśmy narażeni na czynniki ryzyka rozwoju chorób płuc (papierosy, toksyny, niektóre leki), nie powinniśmy zwlekać z diagnostyką, której ważnym elementem powinno być badanie spirometryczne.
Komentarze
Podziel się z nami swoją wiedzą! Jeśli masz doświadczenie w tym temacie, napisz kilka słów komentarza. Bardzo dziękujemy!